EFEMÉRIDES.Cantar de Mio Cid

Heroien balentriek eta zaldunek kontatzen dituzten Erdi Aroko poema epikoen artean, oso garrantzitsua da Cantar de Mio Cid edo Cantar del Cid (Mio Ciden eresia) izenekoa, gaztelaniako epikaren maisu lana eta Espainiako literaturan genero honetako bakarra dena.

Egile ezezaguna duen Cantar de Mio Cid Per Abbat-ek kopiatu edo eskuz idatzi zuen 1207an, explicit-en edo amaieran agertzen den moduan; hala eta guztiz ere, Liburutegi Nazionalean, gureganaino iritsi den ale bakarra 100 urte geroagokoa da. Jatorrizkoari lehen orria falta zaio eta beste bi barnealdean. Luzera aldakorreko bertsoetan dago idatzita, errima asonantearekin eta aberastasun eta soiltasun handiarekin: “Ez da ezer falta, ez partikula erredundanterik, ez alferrikako adjektiborik, ez hitz irristakorrik”, aipatu du aditu batek. Cantar de Mio Cid hiru zatitan dago banatuta eta Espainiako poesia epikotik gorde den idatzizko lehen dokumentua da. Lehen zatiak (1086 lerro) Ciden erbestealdia kontatzen du, Alfonso VI.ak Gaztelako lurretatik bota ondoren. Lehen eresi honetan, Rodrigo Díaz de Vivar bere jaioterritik, Burgos bidean dagoen Vivarretik, atera egingo da, eta inork ezingo dio ostaturik eman. San Pedro de Cárdeñan emazteari eta alabari agur esango die eta bere tropelek lagunduta, mairuen aurkako kanpaina militarrari ekingo dio. Garaipenaren ostean, oparia bidaliko dio erregeari barkamena eskatuz. Bigarren eresia (1190 lerro) Ciden alaben ezkontzari dago zuzenduta. Hasieran, heroia Valentziarantz joango da, hiria konkistatuko du eta opari berriak egingo dizkio erregeari; hark barkatu egingo dio eta familia Turia herrian biltzea ahalbidetuko du. Carriongo infanteek ezkontzeko eskatuko die Ciden alabei eta erregeak ezkon-hitzak babestuko ditu; hamabost egunez ospatuko dituzte ezkontzen luxuak. Hirugarren eresian (1472 eta berrogeita hamar lerroko bi hutsune) Corpesen iraina landuko du. Eresi honetan, Carriongo infanteek solte dabilen lehoi baten aurrean eta Marokoko Bucar erregearen aurkako borrokaldian erakutsitako koldarkeria agerian jartzen da. Horiek, apalduta eta lotsatuta sentitu ostean, Ciden alabekin, Solekin eta Elvirarekin, mendekua hartzea erabakiko dute, Corpeseko hariztian tratu txarrak emanez. Cidek justizia eskatuko dio erregeari eta dolua ezarriko du; bertan, Ciden ordezkariek desohorean geratu ziren eta ezkontzak ezeztatu zituzten infanteak garaitu zituzten. Eresia Ciden alabek Nafarroako eta Aragoiko infanteekin egindako ezkontza berriekin eta ”Éstas son las hazañas del Cid Campeador / Y en llegando a este punto se acabo la canción” lerroarekin amaitzen da. Seiluan agertzen dira Cantar de Mio Cid-en lehen lerroak, kopiatzaile baten eskutik.