JUEGOS Y DEPORTES TRADICIONALES

A demostración da forza física, por medio do levantamento de pedras, o arrastre ou o transporte destas constitúen algúns dos xogos e deportes tradicionais característicos do País Vasco e Navarra. Esta emisión dedícase ao levantamento de pedra, Arrijasoketa, por ser o máis representativo da zona.

A falta de documentos escritos sobre o Arrijasoketa fai supoñer que a orixe destas probas está unido ao traballo nas canteiras e ao costume de delimitar as terras con fitos de pedra. Foi a finais do século XIX e principios do XX cando Víctor Zabala -coñecido como Arteondo- levou por primeira vez a exhibición do levantamento de pedras ás prazas públicas e fixou os pesos e volumes das pedras como práctica deportiva. Ao nome de Arteondo únense outros tan coñecidos como o de José Manuel Ibar “Urtain“ e Iñaki Perurena, que bateu os seus propios records, deixándoos establecidos por riba dos 325 Kg. As formas das pedras utilizadas polos levantadores seguen catro modelos: pedra cilíndrica é a de maior percorrido en peso, podendo abarcar desde 4 arrobas (50 Kg) a 10 arrobas (125 Kg); pedra cúbica, con forma de cubo ou hexaedro de seis caras cadradas e sen asas, con pesos que oscilan entre 10 e 17 arrobas (125 e 212,5 Kg); pedra rectangular que flutúa entre 10 e 25 arrobas e é a pedra que se utiliza para establecer novos records persoais de máximo peso; finalmente, a pedra esférica, chamada bóla, non ten asas que faciliten o seu levantamento e úsase, principalmente, para exhibicións, o seu peso oscila entre 9 e 10 arrobas. Os participantes no levantamento de pedras actúan un despois do outro, nunca ao mesmo tempo, e a proba consiste en efectuar o maior número de alzadas nun tempo determinado. O atleta levanta a pedra ata deixala nivelada sobre un dos seus ombros, podendo apoiala nas coxas, no abdome e no peito. Para que a proba sexa válida debe lanzar a pedra cara a adiante, sobre un cadrado de sacos de arena ou outro sistema amortecedor. O arraigamento do arrijasoketa en festas e acontecementos populares deu paso á celebración de campionatos oficiais regulamentados. O selo e a viñeta, á que vai unido, reproducen unha escena típica do levantador de pedras e do axudante que colabora na correcta colocación destas para o seguinte concursante.