BAILES Y DANZAS POPULARES

A serie Bailes e Danzas Populares difunde nesta emisión os selos dedicados ao Bolero e á Mateixa.

O baile da Mateixa é unha das diversións máis arraigadas nas illas Baleares, adoita estar presente en todos os actos públicos ou privados e garda unhas características diferentes do resto de comunidades. Así, nas vilas de Mallorca era costume subhastar o primeiro baile da festa, na que poxaban os mozos namorados. O gañador da poxa non adoita bailar coa noiva, que o fai cun amigo ou parente do noivo, mentres este sostén o abano e o pano e contempla a graza e os bons aires da súa amada. Típico destas illas é o baile da mateixa, vocábulo mallorquino que significa ‘a mesma’, que se aplica non só a cada paso ou variante do baile senón tamén ao intercambio de parellas, posto que cando bailan varias ao mesmo tempo van rotando continuamente para volver finalmente á mateixa, ou ‘á mesma’. Os pasos diríxeos a muller e o bailador séguea mirándoa sempre aos ollos e executando os movementos que manda a través da mirada. Dependendo das zonas interprétanse de forma diferente, podendo ser danzas moi recatadas e de recollemento, como tratando de gardar os segredos do baile, ou de maior viveza e soltura. Considérase un baile de galanteo. Na música interveñen a chirimía ou gaita, a guitarra, o tamboril, o estalo dos dedos e as castañolas, sempre ao son dos alegres cantos das illas. No selo represéntase unha parella de baile ataviada cos traxes típicos.

A orixe do Bolero aparece confusa e son varias as rexións que se atribúen a súa autoría. Identifícase como un baile castelán estendido por toda España, con distintos topónimos como bolero andaluz ou bolero madrileño, e por Cuba e a conca do Caribe, onde se fusiona cos ritmos propios desa zona. As raíces do Bolero encóntranse nos compases de contradanza do século XVIII. Foi bailado pola nobreza e posteriormente pasou ao pobo e ás funcións de teatro, que finalizaban a sesión co chamado baile nacional, un bolero interpretado por varias parellas. Consta de tres partes: o paseo, as coplas e o desplante e acompáñase con música de guitarras, tamboril e castañolas. A parella de baile realiza os mesmos pasos, pero os movementos de brazos e pernas da muller son máis expresivos que os do home. O selo acompáñase cunha viñeta sen valor postal que reproduce un bolero goyesco.